Vài điều về sự lộn xộn trong việc dịch tên Hán ngữ sang Quốc Ngữ trong nền sử học Việt Nam ngày nay Mình thấy ở Việt Nam, dường như p...
Vài điều về sự lộn xộn trong việc dịch tên Hán ngữ sang Quốc Ngữ trong nền sử học Việt Nam ngày nay
Mình thấy ở Việt Nam, dường như phần đông độc giả người Việt đã và đang chấp nhận việc một tên Hán ngữ có thể dịch ra thành nhiều tên Quốc ngữ đọc khác âm.
Mình ví dụ như An / Yên / Võ / Vũ / Tánh / Tính / Huỳnh / Hoàng, v.v
Ví dụ như tổng tài Đào Duy Anh và nhóm cán bộ viện Sử học của ông đã dịch trong bộ Đại Nam Thực Lục:
. Đạo Định Yên (tức vùng Nam Định Hưng Yên) dịch thành đạo Định An
. Tên ngài Nguyễn Văn Thoại dịch thành Nguyễn Văn Thụy
. Tên ngài Nguyễn Huỳnh Đức dịch thành Nguyễn Hoàng Đức
Và đâu đó trong các bộ sử khác, người ta còn dịch địa danh Vũng Tàu ở miền Nam thành ra Vịnh Tàu.
Rồi ngày nay còn có cả việc cả nước dùng tên Đỗ Thúc Tĩnh (dấu ngã), chắc là do từ bản dịch Đại Nam Thực Lục, còn cơ quan huyện Hòa Vang thì lại viết thư mời hô hào mọi người tham gia cuộc hội thảo khoa học nhà yêu nước Đỗ Thúc Tịnh (dấu nặng).
Và dường như ai ai, người người tại Việt Nam đều cho mình cái quyền dịch và phát âm tên địa danh / nhân vật theo cách mà họ hiểu cả.
Thế nhưng để mình hỏi bạn ?
Sao mình thấy người ta viết Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát là Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát, mà không ai viết tên đại tướng Võ Nguyên Giáp là đại tướng Vũ Nguyên Giáp nhỉ ?
Sao mình thấy người ta dịch tên ngài Nguyễn Văn Thoại thành Nguyễn Văn Thụy, mà không ai dịch tên Nguyễn Tất Thành của chủ tịch Hồ Chí Minh thành Nguyễn Tất Thiềng nhỉ ?
Sao mình thấy người ta dịch tên ngài Nguyễn Huỳnh Đức thành Nguyễn Hoàng Đức, mà không ai dịch tên cựu thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là Nguyễn Tiến Dũng nhỉ ?
Và mình để ý, là phần lớn việc chuẩn hóa tên địa danh này đều là từ ai đó muốn chuẩn hóa tên họ phương ngữ miền Nam / miền Trung ra tên họ phương ngữ miền Bắc cả.
Nhưng đã bao giờ tên địa danh / nhân vật địa phương trên cả nước Việt Nam lại cần phát âm và viết theo đúng phương ngữ miền Bắc nhỉ ?
Hay là do các cán bộ viện Sử học khi dịch, họ chỉ biết có mỗi các phương ngữ miền Bắc, và họ cứ dịch theo đúng cách họ đã được lớn lên trong cách đọc và phát âm miền Bắc ?
Hoặc giả các cán bộ này khi dịch, chưa bao giờ bỏ thời gian liên lạc cùng các cơ quan văn hóa địa phương để mà dịch đúng và đủ cho các tên địa danh lẫn nhân vật cần dịch ?
Mà cả 2 điều trên đều là bất cẩn và vô trách nhiệm, đúng không bạn ?
Rồi ngày nay chắc do chứng kiến việc cán bộ viện Sử học dịch các tên địa danh / nhân vật bừa bãi mà không ai lên tiếng phản đối, nên người dân Việt Nam họ cứ loạn cào cào lên mà tự chỉnh sửa và viết đủ thứ tên họ theo ý họ muốn ? Hoặc giả người dân họ lấy làm xấu hổ cho việc viện Sử học đã tự ý dịch bậy tên địa danh / nhân vật địa phương mình, nên họ mặc kệ viện Sử học, và tiếp tục dùng tên mà họ đã dùng cả trăm năm nay, nên thành ra ở Việt Nam, tên địa danh lẫn tên họ nhân vật lịch sử đã trở thành tùm lum và loạn cào cào hẳn lên chăng ?
Làm thế nào mà các học giả Việt Nam ngày nay lại OK với việc dịch thuật đạo Định Yên (tức chỉ cho khu vực Nam Định / Hưng Yên) trở thành đạo Định An thời vua Thiệu Trị nhỉ ? Đã bao giờ mà tỉnh Hưng Yên được phát âm là tỉnh Hưng An thời vua Thiệu Trị chưa ta ?
Làm sao mà người Quảng Nam gọi tên ngài Đỗ Thúc Tịnh dấu nặng, mà cán bộ viện Sử học lại dịch thành Đỗ Thúc Tĩnh, để rồi ngày nay cả nước Việt Nam chấp nhận ngài có 2 tên là Tĩnh hoặc Tịnh ?
Và mình càng thấy rất ngạc nhiên là nhiều vị học giả lẫn nhà nghiên cứu tại Việt Nam ngày nay ủng hộ cho việc đáng xấu hổ này, tức là khi viết bài, các học giả này viết theo kiểu "Võ Tánh (hoặc Võ Tính)". Rồi cả dòng họ vương triều Nguyễn, cũng viết theo kiểu này cho cha ông của họ, tức là "Ngài húy là Nguyễn Văn Lưu (cũng đọc là Lưu)" nhỉ ?
Thế đã có bao giờ, người ta đứng trước bàn thờ của ông bà họ, và khi đốt sớ, lại khấn to lên "con cháu xin mời ông Nguyễn Văn Lưu hoặc là ông Nguyễn Văn Lựu về nhận đồ vàng mã" chưa ?
Hoặc giả khi đóng một vở kịch, thì có nhân vật nào đó trong vở kịch cương lên "Ngài Võ Tánh hay ngài Võ Tính hay ngài Vũ Tính ơi ơi ơi" chưa ?
Và đã có ai đó có bao giờ lên TV mà lên tiếng, là "đại tướng Võ Nguyên Giáp hay đại tướng Vũ Nguyên Giáp là ..." chưa ?
Hay ai đó là xướng ngôn viên đọc bản tóm tắt lịch sử "chủ tịch Hồ Chí Minh tên Nguyễn Tất Thành (cũng đọc là Nguyễn Tất Thiềng)" chưa ?
Nếu chưa, tại sao các học giả này có thể cổ võ cho việc viết dạng "Võ Tánh (hoặc Võ Tính)" nhỉ ? Có phải vì ngài Võ Tánh không liên quan máu mủ gì đến họ nên họ không thấy xấu hổ không ?
Có phải vì ngài Đỗ Thúc Tịnh chỉ là một nhân vật đâu đó ở Quảng Nam không ?
Có phải vì phát âm Nguyễn Văn Thoại nghe miền Nam quá nên không chuẩn với giọng miền Bắc chăng ?
Có thể bạn chỉ cười vì chuyện này "xưa rồi Diễm ơi". Nhưng biết đâu chính vì bạn đã quen sống như vậy, quen bỏ qua cho những việc như vậy, nên càng ngày các tên địa danh lẫn các nhân vật lịch sử của Việt Nam đang càng bị biến trở thành những anh hùng ao làng hoặc các địa danh tỉnh nhỏ nào đấy thay vì là đây là các tên của những anh hùng cho cả nước, là những địa danh quen thuộc đáng tự hào của chung người Việt chăng ?
Mà đây chưa là điều đáng ngại, đáng ngại là khi bạn muốn đem sử Việt ra thế giới, thì có người như mình, một hôm đẹp trời, đem đúng cái logic hổ lốn An / Yên / Tánh / Tính gì đó của bạn ra, rồi hỏi bạn "Thế nếu đúng là logic này OK, thì ta có thể nào gọi Thăng Long là Thăng Luông không ? Vì Long và Luông có ý nghĩa giống nhau mà. Mà ở miền Nam, người ta nghe Thăng Luông thành ra Thăng Luôn, thì họ lại nghĩ Thăng Luôn là đi lên trời luôn, là đi bán muối. Nên vùng đất có tên là Thăng Luôn là đất của dân bán muối, của nơi mà ai đó đi vô sẽ vô cửa tử, vô xứ đó chỉ có chết, thăng luôn theo ông bà, nên bạn nên tránh khu Thăng Luôn đi, tránh như tránh đi vô xứ của bọn hủi, của bọn vô lại đó bạn ạ". Vậy lý luận như vậy có là phản động không ? Chắc chắn chứ. Có là nhục mạ đất Thăng Long không ? Dĩ nhiên rồi. Nhưng lý luận này là từ đống logic hổ lốn mà bạn đang cho là OK đấy chứ, có phải do mình tự đặt ra đâu.
Mà rất có thể, Long / Luông chỉ mới là một ví dụ, một người mê sử và mê tiếng Việt như mình, mà thế giới có rất nhiều người như mình, rất có thể họ đem ra đủ thứ ví dụ để mà làm cho bạn xấu hổ vì sự lõng lẻo trong việc cho phép gọi đủ thứ tên này.
Và mình thấy có nhiều nhà nghiên cứu lên tiếng ủng hộ việc gọi đủ thứ tên này cho 1 địa danh theo thuyết "rất có thể", tức là "rất có thể" đọc Yên là An cho tỉnh Hưng Yên thời vua Thiệu Trị. Ừ, rất có thể Yên đọc là An, Tánh đọc là Tính, Võ đọc là Vũ, nhưng theo nguyên tắc học thuật, nếu chưa đủ chứng cứ sử lẫn dữ liệu, người dịch hoặc cơ quan nhà nước nên dùng tên gọi địa phương để gọi và viết tên nhân vật địa phương hoặc tên địa danh địa phương ấy. Vì nếu không đủ chứng cớ, mà ráng gò cách gọi cho đúng cái tiêu chuẩn Quốc ngữ, chẳng những sự gò chữ đáng xấu hổ này mở ra cái Pandora's Box đáng sợ là người người nhà nhà tự biên tự diễn tên họ nhân vật lịch sử lẫn địa danh lịch sử, mà nó còn là sự chà đạp trắng trợn lên lòng tôn trọng văn hóa vùng miền của từng người dân Việt nam ở khắp mọi miền đất nước.
Đã bao giờ tên địa danh hoặc tên nhân vật trên khắp đất nước Việt Nam cần phải phát âm chuẩn như phương ngữ miền Bắc nhỉ ?
Đã bao giờ gọi tên ngài Võ Tánh không là đáng tự hào cho tất cả người Việt ở ba miền Bắc Trung Nam mà ta phải viết Võ Tánh (hoặc Võ Tính) nhỉ ?
Và đã bao giờ ngài Đỗ Thúc Tịnh phải cần hai tên Đỗ Thúc Tĩnh cho người cả nước và Đỗ Thúc Tịnh cho người Quảng Nam nhỉ ? Ngài có phải là nhà cách mạng thời Pháp khi xưa đâu mà phải dùng 2 tên khác nhau như dùng tên thật và bí danh ta ?
Nên càng nghĩ mình càng giận viện Sử học lẫn các nhà văn hóa, nghiên cứu nào đó ở Việt Nam đã ủng hộ cho thuyết 1 tên Hán ngữ gọi thành nhiều tên Quốc ngữ này. Không hiểu những người này khi đứng vái ông bà của họ, họ có dùng câu khấn "con cháu xin ông Nguyễn Văn B, còn biết đến với tên Nguyễn Văn C, hoặc Nguyễn Văn D" không nhỉ ?
Hay là vì các nhà văn hóa hoặc nghiên cứu này, lẫn viện Sử học chưa bao giờ làm hết trách nhiệm của họ trong việc bảo vệ sự trong sạch của tên địa danh lẫn tên họ các nhân vật lịch sử ?
Mà nếu các thành phần trên không làm hết trách nhiệm của họ, thì mình cũng xin bạn đừng cổ võ cho việc này, vì bạn ủng hộ điều này, nghĩa là bạn đang tự "rác hóa" kiến thức của con cháu bạn đấy.
Nên hay là, nếu bạn thấy nhà nghiên cứu nào, viện nào cứ bô bô 1 tên Hán với vài tên Việt, bạn cứ kêu họ đưa dữ liệu ra, rồi viết báo, đăng bài, cho người cả nước biết. Còn họ không làm được, mà lại cứ nói là có thể có những việc này, thì đó chỉ là lý sự cùn của bọn hủ nho, làm hư cả sự tôn vinh của người dân Việt dành cho các nhân vật lịch sử và địa danh vùng miền trong lịch sử Việt Nam thôi bạn ạ.
Dĩ nhiên mình có thể sai, nếu có mời bạn lên tiếng để mình cùng học hỏi.
Brian
Không có nhận xét nào