Về di tích Cây Đa Cửa Hữu thành cổ Vĩnh Long

Mà theo bài viết Cây Đa Cửa Hữu thành cổ Vĩnh Long trên mạng Văn Hóa Nghệ Thuật, tác giả Phạm Bá Nhiễu đã khẳng định "Năm 1867, thực dâ...

Mà theo bài viết Cây Đa Cửa Hữu thành cổ Vĩnh Long trên mạng Văn Hóa Nghệ Thuật, tác giả Phạm Bá Nhiễu đã khẳng định "Năm 1867, thực dân đánh chiếm Vĩnh Long xong, đã cho quân lính đập phá tất cả các công trình văn hóa, đồn lũy của nhà Nguyễn và san bằng thành Vĩnh Long. Qua cơn tàn phá, đã có bao công trình khai thủy của một thời kỳ dài người Việt đi mở nước, thì rất may trước cửa hữu thành Vĩnh Long còn lại cây đa sống sót và um tùm cây lá như ngày nay. Nhân dân giữ gìn, bảo vệ cây đa, gọi là cây đa Cửa Hữu để lưu dấu và hoài niệm về thành Vĩnh Long xưa. Vào thập niên 50 của thế kỷ trước, cây đa mẹ, dấu vết duy nhất của thành Vĩnh Long xưa, bị lụi tàn. Từ thân cây mẹ, mọc lên cây đa con vươn mình phát triển tươi tốt, tồn tại đến ngày nay. Năm 2000 Bộ Văn hóa - Thông tin đã xếp hạng di tích Cây đa Cửa Hữu thành Vĩnh Long là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia.".

Mình rất ngạc nhiên vì không hiểu tác giả Phạm Bá Nhiễu đã từ nguồn nào để trích đoạn sử liệu quân Pháp "đập phá tất cả các công trình văn hóa, đồn lũy của nhà Nguyễn và san bằng thành Vĩnh Long" ? Mong rằng nguồn sử này không từ sự "tôi nghe như vầy" và bị Lê Văn Tám đi.

Còn trong bộ Đại Nam Thực Lục tập 7, viết rất rõ là trong trận thành Vĩnh Long lần đầu tiên, chính quan giữ thành nhà Nguyễn là ngài Nguyễn Hữu Thành đã đốt hành cung Vĩnh Long qua đoạn "Thuyền sam bản của Tây dương đều móc kéo thuyền thuốc súng của ta đưa vào ngòi nhỏ, cho lửa cứ việc tự cháy). Công Nhàn bèn ngồi thuyền nhỏ chạy đi nơi khác ; Mẫn Đạt liền cũng chạy ra thành chạy trốn ; Hữu Thành, Đặng Đức vẫn đóng cửa thành để giữ. Quân của Tây dương đến Thủy Trường (ngày mồng 3) đem súng lớn bắn vào thành. Những kho chứa và dinh thự trong thành đều bị cháy, binh dõng trốn tan gần hết. Hữu Thành bèn đốt hành cung, cùng với Đặng Đức mở cổng thành chạy. Bọn Duy Quang và Tuấn thấy thành không giữ được cũng đem lính bản bộ về Vĩnh Long."

Đây là trận năm 1862.

Đến năm 1867, thì quan quân nhà Nguyễn trao thành Vĩnh Long lại cho quân Pháp theo lệnh ngài Phan Thanh Giản.

Thế thì lý do gì mà người Pháp, vốn được biết là một dân tộc yêu văn hóa lại cần phải "cho quân lính đập phá tất cả các công trình văn hóa, đồn lũy của nhà Nguyễn và san bằng thành Vĩnh Long" để làm gì nhỉ ?

Nếu ta nói người Pháp san bằng thành trì Vĩnh Long để xây dựng lại một nơi đô thị, thì chắc đúng.  Nhưng có bao giờ người Pháp lại đập luôn hết các công trình văn hóa nhỉ ? 

Và điểm thứ hai, còn chết người hơn, là theo quyển La Cochinchine et ses habitants xuất bản năm 1894 trang 271 còn viết rõ ràng về một Cây Da Treo Cổ ngay trong thành Vĩnh Long.  Tức là đoạn "C’est tout près de la que se trouve un énorme banian ou Bô-dé des Annamites,où l’on pen— dait les condamnés à mort. Ce banian porte actuellement le nom d’arbre des pendus." mà theo Google Translate dịch lại, thì đây là cây rất lớn được gọi là cây Bồ Đề, và vì cây này là nơi để tử hình tù nhân, mà nó có tên là cây Da Treo Cổ (?).

Hay là Cây Da Cửa Hữu của tỉnh Vĩnh Long ngày nay, được cấp bằng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia năm 2000, chưa bao giờ được nhân dân nào nâng niu để lưu dấu và hoài niệm về thành Vĩnh Long xưa cả, mà nó chính là cây Bồ Đề đã có sẵn khi người Pháp tới chiếm thành Vĩnh Long.  Và cây Bồ Đề này khi xưa được chính người Việt ta gọi là Cây Da Treo Cổ, chứ không hề là danh từ mỹ miều Cây Đa Cửa Hữu nào cả ? 

Mà nếu Cây Da Cửa Hữu này đúng là cái Cây Da Treo Cổ đáng sợ kia, còn được ghi lại trong sách của người Pháp, thì làm thế nào mà các cán bộ văn hóa tỉnh Vĩnh Long lẫn các cán bộ Bộ Văn Hóa Việt Nam lại đem cái cây đáng sợ này, mà trở ra thành di tích lịch sử văn hóa quốc gia biểu tượng cho lòng yêu nước của người Vĩnh Long nhỉ ? 

Không biết các cán bộ Văn hóa tỉnh Vĩnh Long và Bộ Văn Hóa Việt Nam lẫn tác giả Phạm Văn Nhiễu đã dựa vào nguồn sử nào để mà khẳng định Cây Da Cửa Hữu này là do nhân dân ta giữ gìn khi người Pháp đập phá tất cả những gì trong thành Vĩnh Long ? 

Chắc là các cán bộ văn hóa tỉnh Vĩnh Long và Bộ Văn Hóa Việt Nam phải đọc rất nhiều sử liệu trước khi cấp bằng di tích văn hóa cho Cây Đa Cửa Hữu chứ đúng hôn ? Đâu có ai dám ngầu tới mức độ mà đem Cây Da Treo Cổ ra để mà làm di tích lịch sử văn hóa quốc gia yêu nước, phải không bạn ?

Mà người miền Nam mình sợ nhất vụ oan hồn vây quanh những chốn tử hình, nhất là một cây da mà lại là nơi để tử hình tù nhân.  Không cúng nó cho oan hồn được đi thì thôi, mà lại còn tôn cây cây này là biểu tượng cho sự yêu nước nữa, thì hơi liều. 

Mình không biết đúng sai, xin đem sử liệu tiếng Pháp ra để bạn tự tra và bạn có thể đi hỏi lại các cán bộ văn hóa tỉnh Vĩnh Long lẫn cán bộ Bộ Văn Hoá Việt Nam lẫn tác giả Phạm Văn Nhiễu về cây da này.

Mong rằng đây không là một sự thật.

Mời bạn tham khảo.

Dĩ nhiên mình có thể sai, nếu có mời bạn lên tiếng để mình cùng học hỏi.

Thanks

Brian