Về cách đánh giá của vua Minh Mạng dành cho một kẻ sĩ Bắc Hà Kẻ sĩ Bắc Hà ở đây là ngài Phạm Đình Hổ. Và theo bộ sử Đại Nam Thực Lục Chính...
Về cách đánh giá của vua Minh Mạng dành cho một kẻ sĩ Bắc Hà
Kẻ sĩ Bắc Hà ở đây là ngài Phạm Đình Hổ. Và theo bộ sử Đại Nam Thực Lục Chính Biên đệ nhị kỷ quyển XLI, thì có sử kiện năm Minh Mạng 7 Bính Tuất (1826), mùa thu, tháng 9 "Triệu Tú tài ở Bắc Thành là Phạm Đình Hổ về Kinh. Vua từng bảo Phan Huy Thực rằng : “Trẫm thức khuya dậy sớm chỉ nghĩ về việc cầu người hiền mà những người hiền lương phương chính từ trước đến nay chưa thấy cử được người nào, hay là người hiền bị bỏ sót ở nơi thôn quê mà chưa biết chăng ? Ngươi là người Bắc Hà, có ai là người học rộng, nết tốt được người tôn phục như Phạm [Quý] Thích, ngươi đã biết thì đề cử, trẫm sẽ bổ dùng”. Thực thưa rằng : “Những bậc túc nho lão sử ở Bắc Hà thì rơi rụng hầu hết. Hoặc có người mới tiến thì thần đi làm quan lâu ngày cũng không biết được”. Vua nói : “Trước kia trẫm đi Bắc tuần nghe tiếng Phạm Đình Hổ cho triệu vào yết kiến, nhưng Hổ nói có bệnh xin về, chẳng biết y học hạnh ngày thường như thế nào ?” Thực thưa rằng : “Hổ là người cứng rắn, giặc Tây Sơn mấy lần gọi không chịu ra, thần lúc bé có cùng học chỉ biết qua như thế, ngoài ra không được biết rõ”. Vua nói : “Người ấy tiết tháo đáng khen, nên triệu vào để dùng, đấy cũng là ý lấy năm trăm cân vàng mà mua bộ xương ngựa”(() Chiến quốc sách chép : “Quách Ngỗi nói rằng : đời xưa có người lấy nghìn vàng tìm mua ngựa thiên lý, sai người mua xương ngựa chết 500 vàng. Người ta đồn với nhau rằng ngựa chết còn mua 500 vàng huống là ngựa sống”.). Liền sắc cho quan Bắc Thành tuyên chỉ triệu vào, cấp cho 20 lạng bạc làm tiền đi đường. Khi Hổ đến, cho yết kiến ở điện Cần Chính, thung dung hỏi rằng “Ngươi bao nhiêu tuổi”. Hổ thưa rằng : “Thần gần sáu chục mà sức vóc đã kém, mới nghe có lệnh triều đình sợ hãi khôn xiết, chỉ sợ không đủ sức làm việc”. Vua hỏi : “Thấy ngươi là danh sĩ cho nên triệu đến để phòng lúc hỏi han thôi !”. Bèn cho làm Hàn lâm viện Biên tu, rồi thăng Thừa chỉ và ban cho mũ áo đại triều. Vua bảo bộ Lễ rằng : “Hổ có tính cương trực, không xu nịnh kẻ quyền quý, nên đặc biệt hậu đãi để khuyên người khác sau này”.".
Ở đây, trong sử kiện này có vài điều mà ta chắc nên để ý:
1. Theo vua thì "Hổ có tính cương trực, không xu nịnh kẻ quyền quý, nên đặc biệt hậu đãi để khuyên người khác sau này". Thời nay, người cương trực xem ra còn được xã hội khuyên là nên sống luồn cúi để cùng anh em làm thầy thiên hạ. Mình chưa nghe một người Việt nào khuyên mình nên sống cương trực cả, từ giáo sư cho tới anh trọc phú. Nên lời vua Minh Mạng như trên, chắc không hợp với thế kỷ 21 đâu đúng không bạn ?
2. Theo vua thì "Người ấy tiết tháo đáng khen, nên triệu vào để dùng, đấy cũng là ý lấy năm trăm cân vàng mà mua bộ xương ngựa". Thời nay mình thấy người ta lấy 25 ngàn đô mua 3 lỗ khoái trên người cô Á hậu, chứ chưa nghe ai nói họ lấy năm trăm cân vàng ra để mà mua một vị Tiến Sĩ cả.
3. Theo ngài Phan Huy Thực, một kẻ sĩ ở Bắc Hà thì "Những bậc túc nho lão sử ở Bắc Hà thì rơi rụng hầu hết. Hoặc có người mới tiến thì thần đi làm quan lâu ngày cũng không biết được.". Nhưng ngược lại, vua Minh Mạng ở Huế mà lại biết đến cả thanh danh của ngài Phạm Đình Hổ. Nên xem ra người cùng chốn không hẳn hiểu đúng hay nhớ về tài năng của người ở chốn mình được sinh ra đâu đúng không bạn ? Mà có khi người hiểu đúng về nét tài hoa của một người không hẳn là một kẻ sĩ, mà có khi là một vị lãnh đạo có tầm nhìn xa ở đâu đó cũng nên.
Mời bạn tham khảo.
Dĩ nhiên mình có thể sai, nếu có mời bạn lên tiếng để mình cùng học hỏi.
Thanks
Brian
Không có nhận xét nào