ĐẢO CHÁNH - COUP D'ÉTAT

ĐẢO CHÁNH - COUP D'ÉTAT Ở những nước có truyền thống chơi luật rừng cướp chính quyền thì từ ngữ "đảo chánh" mang lại nhiều hứn...

ĐẢO CHÁNH - COUP D'ÉTAT

Ở những nước có truyền thống chơi luật rừng cướp chính quyền thì từ ngữ "đảo chánh" mang lại nhiều hứng khởi. Nhưng ở những xã hội có niềm tin mạnh mẽ vào lá phiếu và hiến pháp thì chữ "đảo chánh" làm họ sợ xanh mặt.

Từ ngữ "đảo chánh" hay "coup" tiếng Anh dịch là "Một sự chiếm đoạt quyền lực bất ngờ bằng bạo lực bất hợp pháp từ một chính phủ" (a sudden, violent, and illegal seizure of power from a government).

Còn từ ngữ "lật đổ" hay "overthrow" dịch là "chấm dứt một hệ thống chính trị hay cơ cấu, thường là bằng cách sử dụng sức mạnh như biểu tình, hoặc bạo lực (put an end to (something), typically by the use of force or violence). Lật đổ có thể thực hiện bằng phương pháp bất bạo động, nhưng vẫn làm người Mỹ dè dặt sợ hãi hơn là cổ võ.

Trong một quốc gia pháp quyền như Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Bắc Âu v.v. từ ngữ "đảo chánh" hay "coup d'état" có ý nghĩa xấu vì nó phản ảnh bạo động và không hợp pháp hợp hiến. Quốc Hội Hoa Kỳ có điều luật là không công nhận các chính quyền được thành lập từ cuộc "đảo chánh" và sẽ không nhận được viện trợ mà nhiều khi còn bị phong toả kinh tế nữa. Như trường hợp của Ai Cập năm 2013 khi Tổng Thống Hồi Giáo Mohamed Morsi do dân bầu bị Tướng al-Sisi thuộc cánh hữu dùng quân đội lật đổ  và TNS John McCain của đảng Cộng Hoà là người mạnh miệng lên án và đòi cúp viện trợ Ai Cập.

Biến cố ở Venezuela được được chính quyền Donald Trump và đảng Cộng Hoà ủng hộ và họ tránh dùng chữ "đảo chánh" mà dùng từ ngữ "đấu tranh" (fight, struggle) nghe có chính nghĩa hơn. Trong khi đó đảng Dân Chủ hầu như im lặng, một số gọi đó là "cuộc đảo chánh" để có lý cớ không ủng hộ.

Trên thực tế thì từ ngữ "lật đổ" hay "đảo chánh" không chính xác cho biến động ở Venezuela hiện nay vì chế độ Nicolás Maduro vẫn chưa... đổ. Và Tổng Thống lâm thời Juan Guaidó không hề có binh lực hay võ khí sát thương để thực hiện cuộc đảo chánh. Phe dân chủ Juan Guaidó được Hoa Kỳ và rất nhiều quốc gia trên thế giới công nhận và họ không hề gọi đó là "đảo chánh" mà cho rằng một sự "chuyển giao quyền lực" hợp pháp chiếu theo các điều khoảng của Hiến Pháp Venezuela.

Nhưng phe độc tài Nicolás Maduro và các quốc gia độc tài đồng minh như Nga, Cuba, Iran, trung Cộng v.v. thì phủ nhận cuộc bầu cử gian lận hồi tháng 5 năm ngoái và công nhận chế độ Nicolás Maduro hợp hiến hợp pháp. Và họ kết tội phe Juan Guaidó đang "đảo chánh lật đổ" họ.

Cuộc đấu tranh của hai phe vẫn còn đang tiếp diễn bất phân thắng bại. Tổng Thống lâm thời Juan Guaidó được đông đảo quần chúng và nhiều quốc gia khối tự do hậu thuẩn. Nhưng ông ấy vẫn còn là một con cá nằm trên thớt và có thể bị bắt hay giết bất cứ lúc nào. Còn nhà độc tài Nicolás Maduro vẫn còn ngồi chễm chệ ở Dinh Tổng Thống với đầy đủ quyền bính quân đội cảnh sát trong tay và được các nước độc tài đảng trị đứng sau lưng bảo kê.

Khi đọc các bản tin của báo chí và lời tuyên bố của các chính khách nước ngoài, quý bạn hữu hãy chú ý tới các từ ngữ nhạy cảm này để đoán được khuynh hướng của họ. Còn người Việt vốn đã sống qua các cuộc đảo chánh lật đổ cướp chính quyền trong suốt chiều dài lịch sử cận đại của nước nhà và những biến cố đau thương đó thường được tô bồi thêm bằng những mỹ từ như "Cách Mạng 1-11-63", "Cách Mạng Tháng 8" v.v. nên người mình trở nên bao dung dễ dãi với các từ ngữ ấy.

Bong Lau