Về tên con sông Ba Lai trong bộ Hoàng Việt

Về tên con sông Ba Lai trong bộ Hoàng Việt  Thì tên con sông này được viết Nôm là Bà Lai 婆涞.   Ví dụ ở quyển 2 trang dịch 98 [67b] đoạn &quo...

Về tên con sông Ba Lai trong bộ Hoàng Việt 

Thì tên con sông này được viết Nôm là Bà Lai 婆涞.  

Ví dụ ở quyển 2 trang dịch 98 [67b] đoạn "Giang chi nam hữu nhất kỳ thủy đạo, tục hiệu Kênh Đào, kênh xuất Bà La đại giang 江之南有一岐氺道, 俗號涇陶, 涇出婆涞大江", thầy Phan Đăng đã dịch là "Phía nam sông này có một đường sông, tục gọi là Kênh Đào, kênh này chảy ra sông lớn Ba Lai".

Nhưng trong một câu dịch ngắn này, thầy Phan Đăng sai ở 2 phần:

1. Nhất kỳ thủy đạo 一岐氺道 ở đây không là một đường sông, mà chính xác là một đường rẽ thủy đạo, không liên quan đến sông gì cả.  Và đây là ngả rẽ, đường rẽ, chứ không là đường (sông) như thầy Phan Đăng dịch.

2. Tên con sông là Bà Lai 婆涞 chứ không là Ba Lai như thầy Phan Đăng dịch.

Vậy đoạn văn chắc cần dịch lại là "Phía nam sông này có một ngả rẽ thủy đạo, tục gọi là Kênh Đào, kênh này chảy ra sông lớn Bà Lai".

Vậy theo bộ Hoàng Việt, tên con sông Ba Lai là Bà Lai 婆涞.  Thành ngữ Bà, Mụ có rất nhiều trong các tên địa danh miền Nam như bạn đã biết. Nên có khi từ nguyên của con sông Ba Lai là sông Bà Lai chăng ? 

Còn tại sao thầy Phan Đăng đọc chữ Bà 婆 viết rất rõ ràng trong bản Hán ngữ, mà thầy lại dịch thành Ba (trong Ba Lai) thì mình chịu.  

Bạn để ý là ngược lại theo bộ Gia Định Thành Thông Chí, thì tên con sông này được viết là Ba Lai 波涞.  Không hiểu thành ngữ Ba 波 có phải là tên địa danh thông dụng ở miền Nam không ? Chứ còn thành ngữ Bà 婆 thì quá là thông dụng luôn, đúng không bạn ? 

Bạn có bao giờ nghĩ tên con sông Ba Lai vốn là Bà Lai không ?

Mời bạn tham khảo.

Dĩ nhiên mình có thể sai, nếu có mời bạn lên tiếng để mình cùng học hỏi.

Thanks

Brian