GHI CHÚ VÀI THIẾT CHẾ VỀ NGUYÊN THỦ HIỆN NAY

GHI CHÚ VÀI THIẾT CHẾ VỀ NGUYÊN THỦ HIỆN NAY Có người mần báo chí về luật chi đó viết rằng sự nhứt thể hóa Tổng bí thơ đảng với Chủ tịch nướ...

GHI CHÚ VÀI THIẾT CHẾ VỀ NGUYÊN THỦ HIỆN NAY

Có người mần báo chí về luật chi đó viết rằng sự nhứt thể hóa Tổng bí thơ đảng với Chủ tịch nước làm một, như Tập Cận Bình bên nước Trung, là phỏng theo mô hình "bán tổng thống" (semi-presidential system). Thưa rằng: KHÔNG đúng, đó không phải là "bán tổng thống" gì ráo trọi, đừng nhập nhằng khái niệm.

&1&

Trong cấu trúc "DÂN CHỦ TRỰC TIẾP" thì Nguyên thủ quốc gia do dân bầu (không thông qua Quốc hội), và vai trò nguyên thủ cao nhứt được giao cho TỔNG THỐNG. Tỉ như Tổng thống Mỹ, Tổng thống Pháp... 

Rồi, dựa trên nền tảng thiết chế Tổng thống (gọi là "Tổng thống chế"), ở nước Pháp còn có thêm Thủ tướng, và mô hình này gọi là "bán tổng thống" (semi-presidential system), nhằm chia sẻ quyền lực nhưng quyền lực cao nhứt vẫn nằm ở Tổng thống.

Như vậy, dù cho mô hình "bán tổng thống" đi nữa, vai trò nguyên thủ quốc gia cao nhứt ("Tổng thống") là do dân trực tiếp bầu ra.

Còn "Chủ tịch nước" đâu phải dân bầu trực tiếp (mà bầu chọn qua hệ thống Quốc hội), nói phỏng theo mô hình "bán tổng thống" là trật lất!

* Mà bầu chọn qua sự đề cử trong Quốc hội, tức là theo cấu trúc "DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN". Quốc hội bầu ra Thủ tướng đóng vai trò Nguyên thủ quốc gia, cầm trịch quyền lực cao nhứt. Thiết chế này được gọi là "Nội các chế". Tỉ như Thủ tướng Nhựt Bổn, Thủ tướng Anh, Thủ tướng Đức...

Nhưng ở nước Trung, Thủ tướng cỡ Lý Khắc Cường đâu cầm trịch quyền lực cao nhứt mà vai trò này lại nằm gọn lỏn trong tay Chủ tịch nước họ Tập. Thành thử cũng không ăn khớp gì với quyền lực của "Nội các chế"!

&2&

Lại cần phải nói thêm.

* Ở cấu trúc "DÂN CHỦ TRỰC TIẾP", với "Tổng thống chế" (lẫn mô hình "bán tổng thống"), Nguyên thủ quốc gia đứng cao hơn lãnh đạo đảng! Lý do? Quyền lực của Tổng thống được thủ đắc bởi ý nguyện và ý chí của toàn dân (qua phiếu bầu) chớ không phải ý đảng.

Ông Donald Trump chỉ là một ứng viên thuộc đảng Cộng Hòa chớ ông không làm chủ tịch đảng. Khi ông Trump trở thành Tổng thống thì vai trò TT là cao nhứt, đứng trên cả lãnh đạo đảng của ông. 

Thì đó, Chủ tịch Ủy ban quốc gia của đảng CH (gọi tắt "Chủ tịch đảng CH") là ông Reince Priebus. Sau khi ông Donald Trump làm Tổng thống, ông Trump đã giao cho Chủ tịch đảng R.Pierbus làm Chánh Văn phòng giúp việc cho Tổng thống ngọt xớt.

* Trong khi đó, ở cấu trúc "DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN", Thủ tướng thường là người lãnh đạo của một đảng phái nào đó. Chẳng hạn, Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng đồng thời là chủ tịch đảng CDU (Liên minh Dân chủ Kitô giáo). Lý do? Vì chức danh Thủ tướng sẽ thuộc về đảng nào chiếm số ghế nhiều hơn trong Quốc hội. Với vai trò Nguyên thủ quốc gia, không lý nào Thủ tướng lại đi "xin ý kiến chỉ đạo" từ người nắm chức lãnh đạo đảng? Coi dị hợm lắm đa.

Thành thử đảng nào chiếm đa số ghế trong Quốc hội thì họ bầu cho người lãnh đạo đảng của họ làm Thủ tướng, tức lãnh vai trò Nguyên thủ quốc gia (khỏi mất công... đi "xin ý kiến chỉ đạo").

Nhưng, ở nước Trung, Thủ tướng đâu kiêm nhiệm lãnh đạo đảng (Tổng bí thơ). Đụng chuyện là phải "xin ý kiến" từ Tổng bí thơ.

THAY LỜI KẾT

Rốt cuộc, mô hình "Tổng - tịch" (Tổng bí thơ kiêm Chủ tịch nước) thuộc về mô hình dân chủ nào?

Như diễn giải ở trên, mô hình này không thuộc "DÂN CHỦ TRỰC TIẾP" (Tổng thống chế lẫn "bán tổng thống") bởi Tổng-tịch đâu do dân bầu, mà bầu chọn qua Quốc hội.

Cũng không thuộc "DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN" bởi ở mô hình này quyền lực cao nhứt lẽ ra thuộc về Thủ tướng chớ không phải Tổng-tịch.

Mắc gì phải vẽ vời ngôn ngữ để tưởng rằng có sự giông giống, hội nhập với thế giới xung quanh? Tưởng vậy là tưởng bở. Ở đây, khác lắm, khác hẳn. Gọi là mô hình "dân chủ xã hội chủ nghĩa".

Mà "dân chủ xã hội chủ nghĩa" thì ... "tốt gấp triệu lần dân chủ tư bản", không nghe nói như vậy rồi hay sao? Hỏi hoài. 

Nguyễn Chương MT

-----------------------------------------------------------------------------

- Ông Reince Priebus, Chủ tịch Ủy ban quốc gia của đảng Cộng Hòa (trên)

- Ông Tom Perez, Chủ tịch Ủy ban quốc gia của đảng Dân Chủ (dưới, trái).

- Tập Cận Bình nhứt thể hóa Tổng bí thơ đảng với chức Chủ tịch nước của nước Trung.