PHẦN LAN - MỘT MÔ HÌNH CHO NƯỚC MỸ TAM KHẢO VÀ SUY NGẪM.

PHẦN LAN - MỘT MÔ HÌNH CHO NƯỚC MỸ TAM KHẢO VÀ SUY NGẪM.  Phần Lan đã xây dựng được một nhà nước phúc lợi rộng rãi dựa trên mô hình ...

PHẦN LAN - MỘT MÔ HÌNH CHO NƯỚC MỸ TAM KHẢO VÀ SUY NGẪM. 

Phần Lan đã xây dựng được một nhà nước phúc lợi rộng rãi dựa trên mô hình Bắc Âu, đem lại sự thịnh vượng cho toàn dân và trở thành một trong những nước có thu nhập bình quân đầu người cao nhất trên thế giới . Phần Lan giữ thứ hạng cao trong các bảng xếp hạng quốc tế về giáo dục, khả năng cạnh tranh kinh tế, tự do dân sự, chất lượng cuộc sống và phát triển con người.

Phần Lan có một trong những hệ thống an sinh xã hội rộng rãi nhất thế giới, một hệ thống đảm bảo tốt điều kiện sống cho tất cả người dân. Kể từ những năm 1980, an sinh xã hội đã được cắt giảm, nhưng hệ thống an sinh xã hội của Phần Lan vẫn là một trong những hệ thống an sinh xã hội phát triển toàn diện nhất và tiến bộ nhất trên thế giới. Hệ thống an sinh xã hội (giáo dục, y tế, phúc lợi) của Phần Lan được hình thành trong 3 thập niên đầu tiên sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, ngày càng được bổ sung, hoàn chỉnh.

Giới chủ Phần Lan đã  nhận ra các mối đe dọa chủ nghĩa xã hội tiếp tục đặt ra cho chủ nghĩa tư bản. Họ cũng thấy mình chịu áp lực ngày càng tăng từ các chính trị gia đại diện cho nhu cầu của người lao động. Muốn tránh xung đột thêm, và để bảo vệ tài sản tư nhân và các ngành công nghiệp mới của họ, các nhà tư bản Phần Lan đã thay đổi chiến thuật. Thay vì bóc lột người lao động và cố gắng níu giữ họ, sau Thế chiến II, các nhà tư bản Phần Lan đã hợp tác với chính phủ để vạch ra các chiến lược dài hạn và thảo luận về các kế hoạch này với các công đoàn để lôi kéo người lao động.

Đáng ngạc nhiên hơn, các nhà tư bản Phần Lan cũng nhận ra rằng họ sẽ có lợi ích lâu dài khi chấp nhận tăng thuế lũy tiến. Các khoản thuế sẽ giúp chính phủ chi trả cho các chương trình mới để đảm bảo cho người lao động khỏe mạnh và làm việc hiệu quả - và điều này sẽ xây dựng một thị trường lao động tốt hơn. Các chương trình này đã trở thành dịch vụ đóng thuế phổ thông của Phần Lan ngày nay, bao gồm chăm sóc sức khỏe, giáo dục công, cha mẹ được trả lương khi sinh con, bảo hiểm thất nghiệp và những thứ tương tự.

Phần lớn giới chủ của các nước Bắc Âu đã đi đến một công thức đơn giản: chủ nghĩa tư bản hoạt động tốt hơn nếu người lao động được trả lương xứng đáng và được hỗ trợ bởi các dịch vụ công có chất lượng cao, có trách nhiệm, cho phép mọi người sống khỏe mạnh, cuộc sống xứng đáng và tận hưởng cơ hội bình đẳng thực sự cho bản thân và con cái họ.

Các chính trị gia cánh hữu ở Hoa Kỳ đã đi một con đường khác. Họ đã cắt giảm thuế, chính phủ suy yếu, xé nát các công đoàn và tư nhân hóa các dịch vụ thiết yếu trong việc theo đuổi lợi nhuận vượt mức. Tất cả những điều này khiến người lao động dễ bị tổn thương trước sự xâu xé năng nổ của chủ nghĩa tư bản. Ngay cả những người Mỹ có vị trí tốt hiện đang phải vật lộn dưới áp lực suy nhược, và một bộ phận lớn người dân miền Tây hoang dã đầy nguy hiểm, nơi nghèo đói, vô gia cư, y tế phá sản, nghiện ngập và giam cầm có thể chỉ là một chút xui xẻo. Người Mỹ được bảo rằng đây là tự do và đó là cách sống anh hùng nhất.

 Theo một cuộc thăm dò do Trung tâm nghiên cứu Pew công bố những người được hỏi cho rằng chính phủ Mỹ nên chi nhiều hơn cho chăm sóc sức khỏe và giáo dục, ví dụ, để cải thiện chất lượng cuộc sống cho các thế hệ tương lai.

Nhưng cuộc thăm dò cũng tiết lộ rằng người Mỹ cảm thấy bi quan sâu sắc về tương lai của quốc gia và sợ rằng xung đột chính trị tồi tệ hơn đang đến. Một số nhà phân tích và sử gia quân sự đồng ý và đánh cược rằng rất dễ nổ ra một cuộc nội chiến ở Hoa Kỳ.

Lúc này có thể là một thời điểm thích hợp để các chính trị gia Mỹ dừng lại và tự hỏi loại tính toán lợi ích chi phí dài hạn nào có ý nghĩa nhất.

Dương Hoài Linh