VỀ VUA QUANG TRUNG VÀ SỨ ĐOÀN AN NAM ĐÃ THỈNH CẦU VÀ ĐƯỢC PHÉP MẶC TRIỀU PHỤC NHÀ THANH VÀO NĂM 1790 NHƯ THẾ NÀO

VỀ VUA QUANG TRUNG VÀ SỨ ĐOÀN AN NAM ĐÃ THỈNH CẦU VÀ ĐƯỢC PHÉP MẶC TRIỀU PHỤC NHÀ THANH VÀO NĂM 1790 NHƯ THẾ NÀO Trong bài thuyết tr...

VỀ VUA QUANG TRUNG VÀ SỨ ĐOÀN AN NAM ĐÃ THỈNH CẦU VÀ ĐƯỢC PHÉP MẶC TRIỀU PHỤC NHÀ THANH VÀO NĂM 1790 NHƯ THẾ NÀO

Trong bài thuyết trình của mình vào năm 2012, học giả Zhaoguang Ge đã đưa ra các sử kiện liên quan đến việc vua quan Tây Sơn, khi sang mừng thọ hoàng đế Càn Long bên Trung Quốc, đã tự mình thỉnh cầu và được hoàng đế Càn Long cho phép mặc triều phục nhà Thanh như thế nào vào năm 1790.

Bài thuyết trình này được in lại trong bài viết có tiêu đề Anh ngữ là "Costume, Ceremonial, and the East Asian Order: What the Annamese King Wore When Congratulating the Emperor Qianlong in Jehol in 1790", tạm dịch là "Trang phục, nghi lễ, và trật tự (văn hóa) Đông Á: Vua An Nam đã ăn mặc như thế nào khi (sang) mừng thọ Hoàng đế Càn Long tại Nhiệt Hà (Jehol 熱河) vào năm 1790".

Bạn tải bài viết Anh ngữ này tại đây >> https://drive.google.com/file/d/10mxUgV-kS3Lo9U1VGai2uwDjnDqprCWG/view?usp=sharing

Theo bài viết này, thì khi sứ đoàn Tây Sơn sang mừng thọ hoàng đế Càn Long vào năm 1790, chính bản thân vua quan Tây Sơn khi này đã thỉnh cầu triều đình Đại Thanh cho phép họ được mặc triều phục Thanh triều khi tham dự vào một buổi lễ tại Trung Quốc vào ngày 16 tháng 7 năm 1790 âm lịch tại Ngũ Phước Ngũ Đại đồng đường (五福五代同堂 - Hall of Five Fortunes and Five Generations). Hoàng đế Càn Long của Đại Thanh rất thích ý kiến thỉnh cầu này của sứ đoàn Tây Sơn và ngài đã "chấp nhận yêu cầu của Nguyễn Quang Bình, vua An Nam, về việc được mặc triều phục của Thiên triều và [Hoàng đế] sẽ viết tặng cho bài thơ", và vua quan Tây Sơn đã đội mũ và ăn mặc triều phục Thanh triều trong buổi lễ ấy rồi họ còn làm thơ ca tụng việc này.

Đây tức là đoạn " On the sixteenth day of the seven month, the Annamese king and his officials paid a visit to the Hall of Five Fortunes and Five Generation. It was during this day that they requested of the Great Qing emperor that they be allowed to wear Manchu clothing to pay tribute, which particularly pleased the emperor. The emperor thus wrote: “Approving the request of Nguyễn Quang Bình , the Annamese king, to wear attire of the celestial dynasty and granting him a poem.” The Annamese ruler and officials “followed the edict by wearing hats and clothing of the celestial dynasty and respectfully conveying their thoughts. Phan Huy Ích and Võ Huy Tấn wrote poems based on Emperor Qianlong’s rhymes to express their admiration".

Và nếu bạn đọc thêm bài viết này nữa, thì học giả Zhaoguang Ge còn cho chúng ta biết là để đối đáp lại cách Thanh triều đối xử long trọng với triều đình Tây Sơn, vua quan Tây Sơn cũng đã thể hiện rõ cho nhà Đại Thanh biết họ thần phục và tung hô nhà Đại Thanh như thế nào, từ việc Nguyễn Huệ gọi hoàng đế Càn Long là cha và tự mình xưng con, rồi các quan lại Tây Sơn làm thơ ca tụng, và như bạn thấy đó, vua quan Tây Sơn đã thỉnh cầu Thanh triều cho phép họ được mặc triều phục Thanh triều khi dự buổi lễ vào ngày 16 tháng 7 năm 1790 âm lịch như đã nêu trên.

Đó là còn chưa nói, là trước khi có cuộc đi Trung Quốc này, thì vào tháng 3 cùng năm 1790, Phúc Khang An nhà Thanh cho biết là Nguyễn Quang Bình bên Việt Nam, vì ngưỡng mộ y phục Đại Thanh, đã thỉnh cầu nhà Thanh cho phép được mua các bộ y phục này.

Vậy không hiểu người Việt sẽ đánh giá sử kiện vua quan Tây Sơn thỉnh cầu Thanh triều cho phép họ được mặc triều phục nhà Thanh khi tham dự một buổi lễ của Thiên triều như thế nào ? Đó có là một hành động ngoại giao thật tuyệt diệu không ? Hay đó là hành vi của những bọn người, vì mưu đồ chính trị, sẽ không từ bỏ một hành động nào, dù hành động ấy làm mất thể diện dân tộc ?

Mà nếu bạn đọc lại lịch sử ngài Nguyễn Huệ, có việc gì mà ông từ chối không làm để đạt mục đích chính trị, bạn nhỉ ? Về đối nội, ông đào mả dòng họ chúa Nguyễn, ông đánh vua anh Nguyễn Nhạc tơi bời, ông giết tướng hay người theo Tây Sơn như ngóe, ông thống lãnh bọn cướp biển Trung Hoa hoành hành vùng vịnh Bắc Bộ. Về đối ngoại, ông tự xưng con và tôn xưng hoàng đế Càn Long là cha, ông viết là ông giữ đất Việt là vùng phiên giậu cho Thiên Triều, ông nói ông ngưỡng mộ y phục Thanh triều và muốn mua chúng, và khi đến Trung Quốc để mừng thọ hoàng đế Càn Long, ông và sứ đoàn Tây Sơn của ông còn thỉnh cầu Thiên triều cho phép sứ đoàn Việt được mặc triều phục Thanh triều khi dự lễ trên đất Thiên Triều vào ngày 16 tháng 7 năm 1790 âm lịch. 

Và theo người Việt, thì Nguyễn Huệ, tức vua Quang Trung, là người đã nêu ra 5 câu thơ oai hùng "Đánh cho để dài tóc, Đánh cho để đen răng, Đánh cho nó trích luân bất phản, Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn, Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ" ? Chả hiểu vua Quang trung Nam quốc anh hùng ra sao mà khi qua bên Trung Quốc, lại muốn thỉnh cầu để được choàng luôn triều phục Thiên triều lên trên con người Việt Nam của ông thế nhỉ ? Tự hào dân tộc đã biến mất đâu rồi ? 

Và ngược lại với sứ đoàn Tây Sơn sẵn sàng và tự mình yêu cầu được mặc triều phục Thanh triều, chúng ta còn đó nhóm người tội nghiệp của vua Lê Chiêu Thống, bị mất nước và bị lừa gạt cho mặc y phục Thanh triều, nhưng ít nhất dù họ bị lừa gạt, vẫn còn đó hình ảnh oai hùng của ngài Lê Quýnh với câu nói "Đầu chúng tôi có thể chặt được, chứ tóc chúng tôi không thể gióc được".

Còn triều Tây Sơn, với anh hùng Quang Trung và các sĩ phu Bắc Hà,  họ đã làm gì ? Họ sẵn sàng vì quyền lợi chính trị của họ mà thỉnh cầu Thiên triều cho phép họ mặc triều phục Thiên triều luôn cơ đấy. Họ có ngượng không nếu họ gặp các danh sĩ Bắc Hà của cố Lê ở Bắc quốc bạn nhỉ ? Yup, bạn cứ hình dung vua Quang Trung của chúng ta, ngài Phan Huy Ích sĩ phu Bắc Hà của chúng ta, sẵn sàng xum xoe thỉnh cầu và  ngày 16 tháng 7 hôm ấy, tự hào mặc lên bộ triều phục Thanh triều và vào lạy hoàng đế Càn Long đấy. Đó là sự thật lịch sử đó bạn. Người anh hùng Việt Nam "Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ" đã cùng sứ đoàn Tây Sơn của ông, đã mặc lên triều phục Thanh triều mà ra mắt và lạy vua Càn Long đó bạn.

Xưa bên Tàu có truyện Việt Vương Câu Tiễn nếm phân vua Ngô Phù Sai, nay bên Việt Nam ta có truyện ngài Nguyễn Huệ và sứ đoàn Tây Sơn của ông đã xin xỏ Thiên triều để cho họ được mặc triều phục Thiên triều khi dự một buổi lễ Thiên triều như thế đấy. Mưu đồ chính trị ư ? Có thể lắm đó, nhưng có khi Việt Nam may mắn khi vua Quang Trung mất sớm, chứ nếu không, rất có thể vì mưu đồ chính trị, mà vua Quang Trung cũng không chừng, sẽ ban lệnh cho người Việt phải gióc tóc như người nhà Thanh luôn cũng nên. Có gì mà ông không làm được vì mưu đồ chính trị ? Ông xưng con với hoàng đế Càn Long luôn rồi mà, và ông thỉnh cầu nhà Thanh cho phép ông và sứ đoàn của ông được mặc triều phục Thanh triều rồi mà. Việc gióc tóc thì có gì mà hệ trọng đâu ?  Anh hùng dân tộc ra sao, ""Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ" ra sao, mà vua Quang Trung qua bên Trung Quốc, lại thành ra như là một người Việt "nối vòng tay lớn" với Thiên triều đến thế, bạn nhỉ ?

Mời bạn tham khảo

Dĩ nhiên mình có thể sai, nếu có mời bạn lên tiếng để mình cùng học hỏi

Thanks

Brian