KHỔ THÂN XUÂN BẮC!

KHỔ THÂN XUÂN BẮC!  Dưới sức ép của dư luận, trong cương vị giám đốc nhà hát kịch (hơn là tư cách nghệ sĩ), Xuân Bắc đã nói lời xin lỗi với....

KHỔ THÂN XUÂN BẮC! 

Dưới sức ép của dư luận, trong cương vị giám đốc nhà hát kịch (hơn là tư cách nghệ sĩ), Xuân Bắc đã nói lời xin lỗi với... số khán giả đã hiểu nhầm "câu chuyện riêng" của anh.

"Câu chuyện riêng" với nhân vật "tôi"năm nào cũng ăn bánh chưng đến "tụt lưỡi", nửa miệng nhai nửa miệng chê mẹ nấu bánh dở, khiến mẹ không khỏi nổi giận, tát cho cái tát đến xoay tròn như đĩa hát. Cả ông bố cũng hùa theo mẹ, mắng cho một trận te tát. Từ đó rút ra bài học cho "tôi", rằng đã ăn thì không nên chê, dẫu có nhai phải sạn thì cũng phải biết ơn mẹ, tức không nên ăn cháo đái bát.

"Tôi" đó, theo Xuân Bắc, với tư cách là chuyện riêng thì phải là chính Xuân Bắc. Nhưng nhiều khán giả quá nhạy cảm, tự vận "tôi" vào mình và hiểu ngược, rằng Xuân Bắc đang làm "bố mẹ đời" tát vào mặt khán giả khi không vừa lòng với Chương trình Táo quân.

Hiểu ngược là một dạng entropy của thông tin dưới dạng ngụ ngôn. Vậy thì nên hiểu xuôi theo ý của tác giả, Xuân Bắc, xem Xuân Bắc muốn nói gì.

Chắc chắn chuyện ăn bánh chưng không chỉ là chuyện ăn bánh chưng. Bởi nếu thuần chuyện riêng về cái bánh chưng trong gia đình của Xuân Bắc thì anh chẳng phải chia sẻ với tư cách một diễn viên hài của công chúng. Xuân Bắc mượn chuyện ăn bánh chưng để nói về cái khó của chính mình và anh em văn nghệ sĩ trong nhà hát kịch. Vậy thì bà mẹ và ông bố kia là ai? Dễ hình dung, có thể bà mẹ là Đài Truyền hình trung ương, người trực tiếp tổ chức chương trình Táo quân? Còn người bố có thể là Bộ Văn hóa hay là cơ quan tuyên giáo kiểm duyệt chương trình? 

Xuân Bắc muốn nói, các diễn viên nhà hát kịch trung ương xét đến cùng cũng chỉ là những đứa con trong cái gia đình được bà mẹ và ông bố trên nuôi dưỡng. Muốn hay không muốn thì cũng phải ăn cơm chúa múa tối ngày. Không chỉ múa, tức biểu diễn một chương trình mua vui làm thuốc giảm đau cho nhân dân, mà còn phải biết khen, dù kịch bản có sạn, đạo diễn tồi tệ hay kiểm duyệt khe khắt. Thì đấy, kịch bản có phải do các diễn viên làm ra đâu mà do biên kịch viết theo định hướng của nhà đài. Còn đạo diễn thì diễn viên phải thực hiện trong cái nghịch lý: vừa diễn theo định hướng của nhà đài, vừa bị kiểm duyệt bởi cơ quan quản lý văn hóa, lại vừa bị lời khen chê của công chúng. Nghịch lý vì được công chúng khen thì bị cơ quan kiểm duyệt gõ đầu, đòi rút phép thông công. Ngược lại, được cơ quan kiểm duyệt khen thì bị công chúng chửi. Làm đứa con như vậy khác nào làm dâu trăm họ?

Phần kết câu chuyện. Xuân Bắc muốn nói, nhiều nghệ sĩ đã chọn theo cách của đứa em, rằng dẫu phải nhai hạt sạn do biên kịch và "phe" kiểm duyệt ném vào mồm thì cũng phải khen để không bị mang tiếng vô ơn, ăn cháo đái bát. Trong khi Xuân Bắc thì thử một lần theo "phe" công chúng, với tư cách một nghệ sĩ chân chính, một giám đốc thẳng thắn, đã không theo thói thường "mẹ hát con khen hay" mà dám chê, nên đã bị ăn tát đến mức méo mồm và cái mặt "xoay tròn như đĩa hát". Thôi thì để có cái ăn bỏ vào mồm, đành bỏ "phe" công chúng, theo "phe" đạo diễn và kiểm duyệt vậy!

Mọi người nên hiểu xuôi như vậy có tốt hơn không? Với tôi, Xuân Bắc, Công Lý, Tự Long, Chí Trung, Quốc Khánh,... vẫn là những nghệ sĩ tài năng. Nhưng họ đã không thể hiện được chính mình. Riêng Xuân Bắc đã tự làm khổ mình ở cả hai chiều: cưỡng lại bố mẹ để phục vụ hết mình cho công chúng thì bị ăn tát, còn chỉ biết làm vừa lòng bố mẹ thì bị công chúng chê và chửi. Khổ thân Xuân Bắc, vì Xuân Bắc không phải là... hề Zelensky!

Chu Mộng Long