RFA VÀ VOA DỪNG HOẠT ĐỘNG DO THIẾU HỤT TÀI CHÍNH: MỘT BƯỚC NGOẶT LỚN TRONG TRUYỀN THÔNG QUỐC TẾ

RFA và VOA Dừng Hoạt Động Do Thiếu Hụt Tài Chính: Một Bước Ngoặt Lớn Trong Truyền Thông Quốc Tế Ngày 14 tháng 3 năm 2025, một thông báo gây ...

RFA và VOA Dừng Hoạt Động Do Thiếu Hụt Tài Chính: Một Bước Ngoặt Lớn Trong Truyền Thông Quốc Tế

Ngày 14 tháng 3 năm 2025, một thông báo gây sốc đã lan truyền trong giới truyền thông quốc tế: Đài Á Châu Tự Do (RFA) và Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA), hai cơ quan truyền thông lớn do chính phủ Hoa Kỳ tài trợ, buộc phải dừng hoạt động do không đủ tài chính. Sự kiện này không chỉ đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên đối với hai tổ chức từng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tự do báo chí và dân chủ, mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của truyền thông độc lập trong bối cảnh tài chính eo hẹp và thay đổi chính sách toàn cầu.

Nguyên Nhân Dẫn Đến Quyết Định Ngừng Hoạt Động

Theo các nguồn tin, quyết định này xuất phát từ sắc lệnh hành pháp được ban hành bởi chính quyền Tổng thống Donald Trump, yêu cầu cắt giảm mạnh mẽ ngân sách của Cơ quan Truyền thông Toàn cầu Hoa Kỳ (USAGM) – tổ chức mẹ quản lý RFA, VOA và nhiều đài phát thanh khác. Ngân sách của USAGM trong năm 2024 là 886 triệu USD, nhưng dự thảo ngân sách mới đã giảm đáng kể khoản tài trợ này, khiến các cơ quan trực thuộc không còn đủ nguồn lực để duy trì hoạt động. Một lá thư từ cố vấn đặc biệt của USAGM, bà Kari Lake, gửi tới lãnh đạo RFA vào ngày 15 tháng 3, khẳng định rằng khoản tài trợ liên bang đã bị chấm dứt và yêu cầu hoàn trả ngay lập tức các khoản tiền chưa sử dụng.

Hơn 1.300 nhân viên của VOA, bao gồm nhà báo, nhà sản xuất và nhân viên hỗ trợ, đã nhận được email thông báo rằng họ bị cấm đến văn phòng và phải nộp lại thẻ nhân viên cùng các thiết bị làm việc. Tương tự, RFA cũng đối mặt với tình trạng tương tự, với toàn bộ hoạt động bị đình chỉ chỉ trong vòng vài ngày sau sắc lệnh. Giám đốc VOA Michael Abramowitz đã bày tỏ sự thất vọng trong một bài đăng trên mạng xã hội: “Sáng nay, tôi được biết rằng gần như toàn bộ đội ngũ của chúng tôi đã bị cho nghỉ hành chính. Đây là một cú đánh lớn vào sứ mệnh cung cấp tin tức không bị kiểm duyệt.”

Vai Trò Quan Trọng Của RFA Và VOA

RFA và VOA từ lâu đã là những cái tên quen thuộc với khán giả tại các quốc gia có truyền thông bị kiểm soát chặt chẽ, bao gồm Việt Nam, Trung Quốc, Triều Tiên và nhiều khu vực khác ở châu Á. RFA, được thành lập năm 1996, chuyên cung cấp tin tức không bị kiểm duyệt bằng nhiều ngôn ngữ, trong đó có tiếng Việt, với mục tiêu thúc đẩy tự do và dân chủ. Trong khi đó, VOA, ra đời từ năm 1942, là một trong những đài phát thanh lâu đời nhất của Hoa Kỳ, phục vụ hàng trăm triệu người nghe trên toàn cầu bằng hơn 60 ngôn ngữ.

Tại Việt Nam, hai đài này đóng vai trò như một nguồn thông tin thay thế, mang đến góc nhìn đa chiều về các vấn đề chính trị, xã hội và nhân quyền – những chủ đề thường bị hạn chế trên các kênh truyền thông chính thống trong nước. Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam nhiều lần cáo buộc RFA và VOA “xuyên tạc” và “chống phá”, điều mà các nhà hoạt động dân chủ cho rằng chỉ là cái cớ để ngăn chặn tiếng nói độc lập.

Tác Động Của Việc Dừng Hoạt Động

Sự ngừng hoạt động của RFA và VOA do thiếu hụt tài chính không chỉ là tổn thất cho đội ngũ nhân viên mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến hàng triệu người phụ thuộc vào các kênh này để tiếp cận thông tin trung thực. Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) đã kêu gọi Quốc hội Hoa Kỳ khôi phục nguồn tài trợ, nhấn mạnh rằng việc cắt giảm này “là phần thưởng cho các chế độ độc tài” và làm suy yếu nỗ lực đối phó với tuyên truyền từ các chính phủ kiểm soát thông tin.

Đối với cộng đồng người Việt trong và ngoài nước, đây là một đòn giáng mạnh. Nhiều nhà hoạt động, như người dùng X @ntientrung2014, bày tỏ sự thất vọng: “VOA và RFA là công cụ độc nhất để chống lại tuyên truyền của chế độ cộng sản Việt Nam. Tôi thường xuyên xuất hiện trên hai đài này để thúc đẩy nhân quyền và dân chủ. Giờ đây, chúng ta sẽ chiến đấu với các chế độ độc tài như thế nào?”

Phản Ứng Và Triển Vọng Tương Lai

Quyết định cắt giảm tài chính đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ một số thành viên Quốc hội Hoa Kỳ, đặc biệt là từ Đảng Dân chủ, những người cho rằng dự luật trao quá nhiều quyền cho Tổng thống Trump trong việc phân bổ ngân sách. Tuy nhiên, với sự thông qua của Thượng viện về dự luật tài trợ chính phủ trong 6 tháng, khả năng khôi phục tài trợ cho USAGM trong ngắn hạn vẫn còn bỏ ngỏ.

Trong khi đó, một số ý kiến cho rằng sự phát triển của mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến có thể là cơ hội để các hình thức truyền thông mới thay thế vai trò của RFA và VOA. Dù vậy, với thực tế rằng không phải nguồn thông tin trực tuyến nào cũng đáng tin cậy, khoảng trống mà hai đài này để lại sẽ khó được lấp đầy trong thời gian tới.

Việc RFA và VOA dừng hoạt động do không đủ tài chính là một bước ngoặt đáng tiếc, không chỉ đối với Hoa Kỳ mà còn với hàng triệu khán giả trên toàn cầu, đặc biệt tại các quốc gia như Việt Nam. Đây là lời cảnh báo về những thách thức mà truyền thông độc lập đang phải đối mặt trong thời đại tài chính eo hẹp và chính trị biến động. Liệu cộng đồng quốc tế có thể tìm ra giải pháp để tiếp tục bảo vệ tự do ngôn luận, hay đây sẽ là khởi đầu cho sự thoái trào của các giá trị mà RFA và VOA từng đại diện? Câu trả lời vẫn đang nằm ở phía trước, nhưng hiện tại, sự im lặng của hai “ngọn hải đăng thông tin” này chắc chắn sẽ để lại một khoảng trống khó bù đắp.

Lê Thị Hồng Nhung